راهنمای تغذیه برای کنترل دیابت و عوامل موثر در بهبود دیابت

بیماری دیابت یک بیماری مزمن است که ارتباطی با سطح قند خون دارد. در این بیماری، بدن نمی‌تواند قند را به اندازه کافی به انرژی تبدیل کند و به همین دلیل قند خون بالا می‌رود. دو نوع اصلی دیابت وجود دارد: دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2. در دیابت نوع 1، بدن قادر به تولید هرگزانولین(هورمون مسئول از جذب قند توسط سلول‌های بدن) نیست. در دیابت نوع 2، بدن یا به اندازه کافی هرگزانولین تولید نمی‌کند یا سلول‌های بدن به این هورمون حساسیت کافی ندارند. اگر دیابت کنترل نشود، ممکن است منجر به مشکلات جدی سلامتی شود از جمله آسیب به عروق خونی، عصب‌ها، کلیه‌ها و چشم‌ها.

تعریف دیابت

دیابت نوع ۱ (دیابت ایدیوپاتیک یا دیابت نوجوانان)

در این نوع دیابت، سیستم ایمنی بدن خود اشتباها سلول‌های بتا در لنزهای پانکراس که انسولین تولید می‌کنند، این باعث کاهش یا از بین رفتن تولید انسولین می‌شود که نتیجتا باعث افزایش قند خون می‌شود.

دیابت نوع ۲ (دیابت شیرین بزرگسالان):

در این نوع دیابت، بدن توانایی استفاده بهینه از انسولین را از دست می‌دهد و ممکن است انسولین تولید کمتری داشته باشد. عوامل ژنتیکی، چاقی، نداشتن فعالیت بدنی مناسب و نادرست تغذیه کلی برخی از عوامل مؤثر در ایجاد دیابت نوع ۲ هستند.

علائم دیابت شامل افزایش تشنگی، ادرار بیشتر، خستگی، بینایی ابهام‌زا، و تنفس بوی تندتری می‌شوند. مدیریت دیابت شامل کنترل قند خون از طریق تغییر در رژیم غذایی، ورزش منظم، و مصرف داروهای انسولین یا دیگر داروها می‌شود.

تغذیه مناسب برای کنترل دیابت

در مواجهه با دیابت، تغذیه یک نقش بسیار اساسی دارد. انتخاب درست غذاها و مدیریت تعداد و مقدار کالری‌ها، کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها، و چربی‌ها کمک زیادی به کنترل قند خون و مدیریت دیابت دارد.

مهمترین غذاها برای کنترل دیابت:

1. کربوهیدرات ها: انتخاب کربوهیدرات با فیبر بالا مثل نان‌های سبوس‌دار و میوه‌ها به جای کربوهیدرات ساده مانند شکر خالص می‌تواند به کنترل قند خون کمک کند.

2. پروتئین‌های سالم: ماهی، مرغ، حبوبات، و سویا منابع خوبی از پروتئین هستند که می‌توانند به حفظ سطح قند خون کمک کنند.

3. چربی‌های نیمه اشباع و اشباع: توجه به نوع چربی‌هایی که مصرف می‌کنید اهمیت دارد. انتخاب چربی‌های نیمه اشباع مانند روغن زیتون، ماهی، و آووکادو مفید است.

غذاهایی که باید اجتناب شوند:

1.  شکرهای تجاری: محصولات شیرینی، نوشیدنی‌های شیرین، و غذاهای پر شکر باید به حداقل ممکن محدود شوند.

2. چربی‌های اشباع: مصرف بیش از حد چربی‌های اشباع مثل چربی‌های قندی و چربی‌های نشاسته‌ای برای افزایش وزن و افزایش قند خون ممکن است مضر باشد.

تنظیم تعداد و وعده‌های غذایی: مصرف وعده‌های کوچک و منظم در طول روز می‌تواند به کنترل قند خون کمک کند.

راهنمای غذایی شخصی:  همچنین مشاوره با داروشناس یا متخصص تغذیه برای طراحی برنامه غذایی مناسب  می‌تواند به وضعیت دیابت کمک کند.

غذاهای ضروری برای کنترل دیابت

برای مدیریت سطح قند خون و کنترل دیابت، رعایت یک رژیم غذایی سالم و منظم بسیار اساسی است. برخی از غذاهای حیاتی برای کنترل دیابت عبارتند از:

1. میوه‌های تازه: میوه‌هایی مانند سیب، پرتقال، توت‌فرنگی، زردآلو و هلو که حاوی فیبر هستند و از افزایش شتاب‌گیرنده قند خون جلوگیری می کنند.

2. سبزیجات: انواع سبزیجات مختلف باعث افزایش مصرف فیبر و ویتامین‌ها می‌شوند که برای مدیریت قند خون بسیار حیاتی هستند.

3. ماهی چرب: ماهی‌های چرب مانند ماهی سردابی، ماهی ماکرل و ماهی سالمون حاوی اسیدهای چرب امگا-3 هستند که اثرات مثبتی بر روی سلامت قلب دارند و به مدیریت دیابت کمک می کنند.

4. میوه‌های خشک: انواع پسته، بادام، گردو و فندق باعث اشباع طولانی مدت می‌شوند و می‌توانند به کنترل سطح قند و افزایش حس سیری در مصرف کمک کنند.

5. گندم کامل و حبوبات: مصرف گندم کامل و حبوباتی مانند لوبیا، عدس، نخود و عدس به عنوان منابع خوب فیبر، پروتئین و کربوهیدرات پایدار می‌تواند در کنترل قند خون موثر باشد.

6. مغزها و دانه‌های روغنی: مغزهای آجیلی مانند گردو، بادام و دانه‌های روغنی نظیر کدو، کنجد حاوی اسیدهای چرب نی-6 و چربی‌های نیمه اشباع هستند که برای مدیریت دیابت مفید هستند.

اهمیت تغذیه سالم و منظم، همراه با استفاده از این غذاهای حیاتی، برای کنترل دیابت بسیار حائز اهمیت  است. حفظ تعادل مواد مغذی و کنترل وزن نیز نقش مهمی در مدیریت دیابت دارد. همیشه بهتر است با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کرده و برنامه غذایی مناسب برای شرایط شخصی خود را ایجاد کنید.

تاثیر وزن و تناسب اندام در دیابت

درمطالعات و پژوهش‌ها کشف شده که وزن و تناسب اندام بر دیابت تأثیر زیادی دارند. این دو موضوع به طور مستقیم با کنترل دیابت و پیشگیری از بروز عوارض آن ارتباط دارند.

1.کاهش وزن

– اگر فرد دیابتی به روش سالم و تدریجی بتواند وزن خود را کاهش دهد، می‌تواند خیلی به کنترل دیابت کمک کند. به‌طور خاص در دیابت نوع 2، کاهش وزن می‌تواند بهبود چشمگیری در کنترل قند خون داشته باشد.

– با کاهش وزن، بدن بهتر می‌تواند از انسولین استفاده کند و حساسیت به انسولین افزایش پیدا می‌کند که این باعث کاهش قند خون می‌شود.

2.تناسب اندام

– انجام فعالیت‌های ورزشی و حفظ تناسب خوب اندام باعث بهبود قند خون و حداقل کردن احتمال بروز عوارض دیابت می‌شود.

– ورزش‌های هوازی مثل پیاده‌روی، دوچرخه سواری و شنا می‌تواند به بهبود قند خون و کاهش وزن کمک کند.

یک راهنمای کلی برای مدیریت وزن و تناسب اندام برای افراد دیابتی:

– برنامه متنوع و متعادل غذایی: رعایت تعادل مناسب کربوهیدرات، پروتئین و چربی، همراه با مقدار مناسب فیبر، می‌تواند در مدیریت وزن و دیابت مؤثر باشد.

– انجام فعالیت‌های ورزشی منظم: ورزش‌های هوازی و مقاومتی بهترین انتخاب‌های افراد دیابتی، برای کنترل وزن هستند.

– افزایش فعالیت‌های روزانه: استفاده از پله‌ها به جای آسانسور، پیاده‌روی بجای راندن و استفاده از دوچرخه به جای حمل و نقل خصوصی می‌تواند در افزایش فعالیت روزانه کمک کند.

دیابت در طب سنتی

طب سنتی یا همان طب سنتی ایرانی، یکی از سیستم‌های دارویی سنتی در ایران و منطقه خاورمیانه است که از قرن‌ها پیش تاکنون به‌طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرید.

درمان با طب سنتی برای برخی افراد انتخاب جذابی است، اما خیلی مهم است که همان طور که در مورد دیگر روش‌های درمانی، اهمیت مشورت با پزشک را در نظر می‌گیرید. در مورد دیابت هم با تغذیه سالم، ورزش، مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک، را مدنظر داشته باشید . هر چند که طب سنتی می‌تواند به عنوان تکمیل به درمان دیابت کمک کند. نکاتی هم هستند که باید به آنها توجه داشت. اولاً، هیچ‌وقت نباید به جای داروهای تجویز شده توسط پزشک، به طور خودسرانه از درمان‌های طب سنتی استفاده کنیم. دوماً، همان‌طور که اشاره شد، همان‌قدر که مهم است راهنمایی‌های پزشکی را رعایت کنیم، مهم است که از مشورت پزشک یا متخصص طب سنتی هم استفاده کنیم.

تعریف دیابت در طب سنتی

دیابت یکی از مواردی است که در طب سنتی نیز به عنوان یک اختلال در سیستم گوارش و متابولیسم تلقی می‌شود. در اصطلاحات طب سنتی، دیابت به عنوان یک اختلال تشخیص داده می‌شود که با افزایش قند خون همراه است. طب سنتی معتقد است که دیابت ناشی از نامتعادلی در ترشحات انرژی بدن است.

در این فرض، درمان دیابت در طب سنتی عموماً به کاهش این افزایش انرژی(قند) خون متمرکز می‌شود، بطوری که از طریق مصرف مواد غذایی و گیاهان دارویی مناسب، سعی در تنظیم قند خون و افزایش هضم و جذب صحیح مواد غذایی می‌شود.

برخی از گیاهان دارویی که به عنوان موادی مفید در دیابت شناخته می‌شوند

گزنه:

گزنه یکی از گیاهانی است که به دلیل دارا بودن خواص ضد التهابی و ضد‌اکسایشی، می‌تواند در کنترل سطح گلوکز خون موثر باشد. این گیاه معمولاً به صورت ترشیجات یا پودر موجود و مصرف می‌شود.

زردچوبه:

زردچوبه یک گیاه دارویی با خواص ضد التهابی و ضد میکروبی است. مصرف مداوم زردچوبه می‌تواند به کنترل قند خون کمک کرده و اثرات مثبتی بر سلامت دیابتی‌ها داشته باشد.

جوز هندی:

جوز هندی یک گیاه دارویی با خواص فراوان است که می‌تواند در کاهش قند خون، افزایش حساسیت به انسولین، و بهبود عملکرد انسولین در بدن موثر باشد. این گیاه به عنوان یکی از گزینه‌های مفید برای کنترل دیابت شناخته می‌شود.

کرفس:

کرفس گیاه دارویی دیگری است که ممکن است در کاهش سطح قند خون موثر باشد. این گیاه غنی از آنتی اکسیدان‌ها و فیبر است که می‌تواند به بهبود عملکرد سیستم گوارشی و کنترل قند خون کمک کند.

در ادامه به نکاتی اشاره می‌کنیم که افراد دیابتی که انسولین استفاده می‌کنند باید بدانند :

درست تزریق کردن انسولین:- یکی از مهمترین نکات برای افرادی که انسولین استفاده می‌کنند، درست تزریق کردن انسولین است. باید از تکنیک‌های صحیح تزریق، محل تزریق‌ها، و تغییر محل تزریق‌ها برای جلوگیری از شکاف استفاده کرد.

رژیم غذایی و تمرین: مصرف غذاها با نسبت‌های مناسب از کربوهیدرات، پروتئین، و چربی بسیار حائز اهمیت است. همچنین، فعالیت‌های ورزشی منظم می‌توانند به مدیریت قند خون و بهبود بیشتر وضعیت کمک کنند.

تشخیص واضح نشانه‌های هیپوگلیسمی

 انسولین می‌تواند باعث پایین آمدن قند خون شود که این موضوع ممکن است به عوارض خطرناکی منجر شود. تشخیص زودهنگام و درست نشانه‌های هیپوگلیسمی (قند خون پایین) و اقدام فوری برای درمان آن بسیار حیاتی است.

پیگیری با پزشک

– همیشه مهم است که با پزشک مربوطه خود در ارتباط باشید و تغییرات گوناگون در وضعیت و تنظیمات انسولین خود را با او مطرح کنید. پیگیری دوره‌ای با پزشک می‌تواند در بهبود کیفیت مدیریت وضعیت شما مؤثر باشد.

اهمیت بررسی عوارض جانبی

 باید آگاه باشید که انسولین نیز ممکن است عوارض جانبی داشته باشد. از جمله این عوارض می‌تواند واکنش‌های حساسیتی، تورم، یا درد در محل تزریق باشد. در صورت بروز هر گونه عارضه، باید به پزشک خود اطلاع دهید.